Diqqət çatışmazlığı demensiya riskini artırır

Diqqət çatışmazlığı və hiperaktivlik sindromu (ŞTQH) diaqnozu qoyulan böyüklər demensiyaya digərlərinə nisbətən təxminən üç dəfə daha çox meyilli olur.

TodayPress xəbər verir ki, bu nəticə “JAMA Network Open” jurnalında dərc olunmuş və 17 ildən artıq davam edən beynəlxalq araşdırmanın nəticəsidir. 

Tədqiqatçılar 1933–1952-ci illər arasında doğulmuş və ilkin mərhələdə nə ŞTQH, nə də demensiya əlamətləri olmayan 100 mindən çox insanın sağlamlıq vəziyyətini izləyiblər. 2003-cü ildən sonra onlardan kimlərə ŞTQH diaqnozu qoyulduğu və sonradan demensiyanın kimlərdə inkişaf etdiyi izlənilib.

Araşdırmanın nəticələrinə əsasən, ŞTQH diaqnozu qoyulan iştirakçılar arasında demensiya halları 13,2% təşkil edib. Halbuki digər iştirakçılarda bu göstərici 7% olub. Hətta yaş, zərərli vərdişlər, yanaşı xəstəliklər və sosial-iqtisadi status kimi amillər nəzərə alınsa belə, ŞTQH olan şəxslərdə demensiyaya tutulma riski 2,8 dəfə yüksək olaraq qalırdı.

Maraqlıdır ki, ŞTQH üçün təyin edilən stimullaşdırıcı dərmanlar demensiya riskini artırmır. Tədqiqatçılar bunun ya neytral təsir, ya da potensial qoruyucu təsir göstərə biləcəyini, lakin hələlik qəti nəticə çıxarmaq üçün kifayət qədər sübut olmadığını bildirirlər.

Tədqiqatda həmçinin ŞTQH-nin yaşlı insanlarda erkən mərhələli demensiya ilə səhv diaqnostika olunması ehtimalı da araşdırılıb. Lakin diaqnozların qoyulması ilə demensiyanın inkişafı arasındakı zaman fərqi bu hipotezanı təsdiqləməyib.

Alimlər hesab edirlər ki, ŞTQH beyində uzunmüddətli struktur və funksional dəyişikliklərə səbəb ola bilər və bu dəyişikliklər zamanla yaşla bağlı zədələnmələrə qarşı beyinin müqavimətini azaldır. Həmçinin, ŞTQH olan şəxslərin depressiya, fiziki passivlik, siqaret istifadəsi kimi demensiyaya təsir edən risklərlə daha çox üzləşdiyi vurğulanır.

Məqalə müəllifləri bildirirlər ki, bu nəticələr ŞTQH-nin yetkin və yaşlı insanlarda diqqətlə izlənilməsinin vacibliyini göstərir. Vaxtında diaqnoz və müalicə, yaşlandıqca yaranan kognitiv pozuntuların qarşısını almaqda əhəmiyyətli rol oynaya bilər.

Qiymət Mahir